Pomnik-mauzoleum powstańców poległych w ostrołęckiej batalii odzyskał dawny blask i został uroczyście odsłonięty dokładnie w 181. rocznicę bitwy pod Ostrołęką. Już od rana, od godziny 10.00 mieszkańcy i zaproszeni goście uczestniczyli w biwaku z udziałem grup rekonstrukcji historycznych.
Uroczysta msza św. w intencji poległych żołnierzy, koncelebrowana przez biskupa Janusza Stepnowskiego zainicjowała obchody. Po modlitwie nastąpiło poświęcenie sarkofagu i pomnika mauzoleum. Następnie odczytano Apel Poległych, a żołnierze oddali salwę honorową. Aby oddać cześć i pamięć żołnierzom poległym w bitwie pod Ostrołęką, delegacja samorządowców, parlamentarzystów, służb mundurowych, mieszkańców, a także przedstawicieli ambasady węgierskiej złożyła kwiaty pod pomnikiem-mauzoleum.
Z okazji zakończenia projektu realizowanego przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce w ramach RPO WM Działanie 6.1 Kultura, Dyrektor Muzeum – Maria Samsel wręczyła pamiątkowe medale. Dyrektor M. Frankowski, reprezentując MJWPU, pogratulował finału oraz inauguracji tego wyjątkowego i ważnego projektu.
„…Pod Ostrołęką będzie ślad niestarty…”
Fragment wiersza „Pułk Czwarty” Julius Mosen
Dzięki ochronie fortu, jego rewitalizacji oraz dokończeniu budowy pomnika-mauzoleum powstał nowy produkt turystyczny. A wszystko w oparciu o istniejące dziedzictwo kulturowe regionu i miasta. W nowym mauzoleum utworzono ekspozycję idealnie oddającą charakter dziejów tego miejsca – bitwy pod Ostrołęką i jej kontekstu, czyli powstania listopadowego i wojny polsko-rosyjskiej 1831 roku.
Realizacja inwestycji pozwoliła uchronić fort ziemny i pomnik-mauzoleum przed dalszą dewastacją. Prace konserwatorskie pozwoliły udostępnić unikalne w skali kraju obiekty zwiedzającym. Zrewitalizowany pomnik-mauzoleum został zaadoptowany na potrzeby Muzeum Powstania Listopadowego. Nowoczesna aranżacja, zakładająca wykorzystanie rozwiązań multimedialnych, pozwoli na przygotowanie atrakcyjnej oferty dla młodego pokolenia zwiedzających. Odsłonięcie bryły pomnika-mauzoleum podkreśliło jego monumentalny charakter.
Mauzoleum było budowane już od 1930 r. wg projektu Romualda Zerycha i Borysa Zinserlinga (projekt był wystawiany w 1932 r. w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych podczas zbiorowej wystawy grupy Fresk). Na setną rocznicę bitwy zdołano wykonać jedynie fundamenty mauzoleum i ustawić stalowe belki konstrukcji nośnej. Ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo fosy, prace te były poważnie utrudnione. Do drugiej wojny wybudowano tylko żelbetonową bryłę. Nie ukończono schodów z tarasami, nie postawiono rzeźb i nie wykończono wnętrza. W czasie drugiej wojny rozebrano częściowo zbudowane schody. Budowla ucierpiała także na skutek ostrzałów artyleryjskich. W okresie powojennym prace budowlane przy obiekcie mauzoleum wykonywane były, w związku z doraźnymi celami, w sposób chaotyczny, niezgodny z intencją pierwotnego projektu. Pod względem artystycznym mauzoleum jest jednym z nielicznych w naszym kraju przykładów konstruktywizmu i jedynym mauzoleum z okresu powstania listopadowego. Ma nie tylko walory artystyczne, ale i wartość naukową – m.in. stwarza możliwość studiowania w naturze realizacji zasad konstruktywizmu głoszonych w manifestach artystycznych.